PJESA I |
[9] |
|||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
PJESA II |
FJALORI |
Esp-Shqip |
Shqip-Esp |
M�simi i N�nt� ( La Nau�a Leciono)
Sufikso �an� tregon p�rkat�sin� n� nj� grup. P.sh.:
klubano-antar klubi |
partiano- antar partie |
samklasano-bashk�nx�n�s |
sampatriano-bashk�patriot |
kristano-kristian |
islamano-mysliman etj |
Sufikso � uj � tregon en�n ose mbajt�sen e objektit. P.sh.:
panujo-sepet buke |
monujo-kulet� parash |
Albanujo-vendi i shqiptar�ve |
pomujo-mollishte |
fagujo-ahishte |
sukerujo-ena e sheqerit |
Sufikso �il� tregon mjetin me t� cilin kryhet veprimi q� p�rshkruhet te rr�nja. P.sh.:
muzikilo-instrument muzikor |
tranc�ilo-thik� |
mang�ilo-lug� e pirunj |
traborilo-shpuese vrimash |
vojmontrilo-tabel�rrugore rrugore |
fajfilo-fyell |
Sufikso �um� ndon�se s�ka nj� kuptim plot�sisht t� caktuar p�rdoret shpesh. Ja disa sh�mbuj:
plena -i plot� |
plenumi-p�rmbush, kryej |
proksima- i af�rt |
proksimume-p�raf�rsisht |
aero-aj�r |
aerumi-ajros |
vento-er� |
ventumi-shfryej, freskoj |
mastro-.... |
mastrumi-.... |
suno-.... |
sunumi-.... |
gusto-.... |
gustumi-.... |
Sufikso �estr� tregon kryesin�. P.sh.:
s�tatestro-kryetar shteti |
lernejestro-drejtor shkolle |
urbestro-kryetar bashkie |
partiestro-kryetar partie |
Sufikso� id� tregon pjell�n e di�kaje frymore. P.sh.:
homido-foshnj� |
hundido-klysh qeni |
kokido-zog pule |
c�evalido-m�z, apo visk |
Sufikso �ing � tregon k�ll�fin e di�kaje. P.sh.:
kandelingo-mbajt�se qiriu |
plumingo-mbajt�se e pend�s |
cigaringo-�ibuk etj |
Sufikso �c�j� p�rdoret p�r t�i b�r� p�rk�dhel�s emrat mashkullor�. P.sh.:
patro-baba |
pac�jo-babake |
Petro-Pec�j etj |
Sufikso �nj� perdoret p�r emrat fem�ror�. P.sh.:
patrino-n�n� |
panjo-mamak�, neno etj |
Sufikso �iv� e af�rt me �ebl�. P.sh.: kreiva-krijues
Sufikso �ism�
kristanismo |
anglismo |
alkoholismo |
socialismo |
rasismo |
totalismo |
maksismo |
naciismo |
Prefikso �bo� p�rdoret p�r t� treguar lidhjet familiare pas martes�s. P.sh.:
frato-v�lla |
bofrato-kunat |
patro-baba |
bopatro-vjeh�rr |
bofilo-dh�nd�r |
bofilino-nuse |
Prefikso �dis� tregon ndarje. P.sh.:
doni-jap |
disdoni -shp�rndaj |
s�iri-k�pus |
diss�iri-b�j cop� e �ik� |
iri-shkoj |
disiri-shkoj gjithandej |
disigi-ndaj |
disig�i-ndahem |
Tasko: Diru la sencon de jenaj vortoj!
nekredebla |
organizado |
informado |
parolrajto |
tiukaze |
libervole |
parolado |
survoje |
restado |
c�irkau�aj�o |
homaro |
kredeble |
kunvojag�i |
domac�o |
vagonaro |
mang�aj�o |
novaj�o |
mirinda |
Kiel oni uzas la kondicionalon? (si p�rdoret kushtorja?). Ja nj� fjali:
Se la vetero estus bona, mi certe venus.
C�u vi povas diri kelkaj aliajn propoziciojn?
Adverboj �kvazau� � kaj �apenau��
La patro frapis al la pordo, kvazau� li estas fremdulo (la patro frapis al la pordo kvazau� fremdulo). -Babai trokiti n� der�, sikur t� jet� i huaj.
Mi apenau� finis mian laboron, kiam s�i alvenis.- Un� sapo e mbarova pun�n kur ajo erdhi.
Li apenau� scias legi.-Ai pothuaj s�di t� lexoj�.
Li estis apenau� foririnta, kiam vi venis.-Ai sapo ishte larguar kur erdh�t ju.
Uzo de � ne �
Depende de la loko kie estas, la vorteto "ne" donas al la propozicio diversajn sencojn. Ekz.
Mi ne kantas c�iutage-Un� s�k�ndoj �do dit�.
Ne mi kantas c�iutage.-Nuk jam un� q� k�ndoj �do dit�
Adjektivo de loka rilatig�o.
enlande-br�nda vendit |
survoje-rrug�s |
surtere-tok�sore |
subakve-n�nuj� |
propramane-me duart e veta |
enaere-n� aj�r |
eksterlande- jasht� vendit |
Nova teksto
Planoj pri veturado
Petro kaj Marija volis vojag�i al alia lando en libertempo. Li decidis iri al Italio, bela lando kun malnovaj urboj kaj aliaj belaj�oj. Ili estis felic�aj.
-Kie estas mia vestaj�o?-s�i demandis.
-Ne forgesu kunporti la libron por lerni Esperanton. Ni povus komenci jam en la vagonaro.
-En la vagonaro ni nenion faros, kara Petro. Ni veturos per au�to. Mi havas sekreton: mia onklo Bonifacio plenumis mian deziron kaj donis al mi sian au�ton por uzo. G�i jam staras antau� la domo.
-Sed mi devas diri....
-Nenion diru, karulo, ni eksidu en la au�to.
Ankau� la vestaj�oj estis en la au�to. Sed ili ankorau� sidadis kaj atendis.
- Do, karulo, -s�i diris- kial ni ne ekveturas?
-Karulino, ankau� mi havas sekreton. Mi veturigus la au�ton, sed mi ne scias kiel. Mi neniam lernis tion.
C�u plac�is al vi tiu rakonto? C�u vi povas rediri g�ian enhavon helpe de jenaj demandoj?
Kian sekreton havis Marija? Kaj Petro?
Kian planon havis ambau� ili?
C�u ili realigis g�in?
C�u tiu plano estig�us alimaniere?
Bonan tagon ! G�is revido!